Aktualne zalecenia mówią, że produkty potencjalnie alergizujące (wymienione powyżej) należy wprowadzić do diety dziecka tak samo jak inne produkty. Najlepsze dla dziecka jest wyłączne karmienie piersią przez pierwszych 6 miesięcy. Kiedy rozszerzać dietę niemowlaka? W drugim półroczu życia dziecka.
Indyk z kaszą Składniki: - 2 marchewki - 100 gram indyka - kawałek pora - spora różyczka brokuła - 2 średnie ziemniaki - kilka strączków fasolki szparagowej - 1 pietruszka - 1 łyżka koncentratu pomidorowego - 1 łyżka oleju sojowego - kasza jęczmienna ugotowana osobno(zawiera gluten) Sposób przygotowania: Ugotować zupkę z podanych składników, a osobno kaszę. Zmiksować warzywa poza marchewką i indykiem, które rozgnieść widelcem, a mięsko rozdrobnić na włókienka(jeżeli maluch chce jeść niejednolitą konsystencję), dodać ugotowaną kaszę w ilości wedle uznania i wymieszać. Kurczak z ryżem i warzywami Składniki: - 2 marchewki - 100 gram kurczaka - 2 ziemniaki(średnie) - natka pietruszki - kilka strączków fasolki szparagowej - mała cebulka - koncentrat pomidorowy(1 łyżeczka) - 1-2 pieczarki(można nie dodawać) - ugotowany ryż Sposób przygotowania: Ugotować warzywa, mięsko (i pieczarki) z dodatkiem koncentratu pomidorowego. Zmiksować lub rozgnieść widelcem. Polać gotowym sosem ugotowany wcześniej ryż. Kurczak w potrawce Składniki: - 3 marchewki średnie - kawałek pora - 100 gram kurczaka - 2 łyżki zielonego groszku - 1 kalarepka(obrana) - 1 pietruszka - natka pietruszki do smaku - 1 łyżka oleju - ugotowany ryż - do zagęszczenia można użyć kaszki pszennej(np. 8 zbóż Nestle) Sposób przygotowania: Ugotować jarzyny, zmiksować lub rozgnieść widelcem, dodać posiekaną natkę pietruszki i wymieszać z ryżem. Krupnik na cielęcinie Składniki: - 2 marchewki - 1 spory ziemniak - 100 gram cielęciny - kawałek pora i selera - 1 pietruszka - olej sojowy - mała cebulka - koperek (może być suszony) - natka pietruszki posiekana - kasza jęczmienna(ilość wedle uznania) - kaszka pszenna (ewentualnie do zagęszczenia) Sposób przygotowania: Ugotować zupę na mięsie i warzywach, zmiksować lub rozgnieść. Można zasypać kaszą podczas gotowania, albo ugotować kaszę osobno i dodać do gotowej zupki. Do smaku posypać koperkiem koperkiem natką pietruszki. Zupa pomidorowa z makaronem Składniki: - 2 marchewki - 100 gram indyka - 1 pietruszka - 1 łyżka koncentratu pomidorowego - niewielka cebulka - niewielka róża brokuła - 1 łyżka oleju - natka pietruszki do smaku - makaron w kształcie malutkich gwiazdek lub zacierka(do kupienia w każdym markecie) Sposób przygotowania: Ugotować warzywa na mięsie, zmiksować lub rozgnieść, posypać natką pietruszki, dodać ugotowany drobny makaron w ilości wedle uznania. Indyk z makaronem Składniki: - 2 marchewki - 100 gram indyka - 2 niewielkie ziemniaki - 1 łyżka koncentratu pomidorowego - kawałek selera - niewielka cebula - masło (1 łyżeczka) - makaron gwiazdki lub zacierka Sposób przygotowania: Ugotować warzywa, zmiksować, dodać makaron(ugotowany). Jarzyny z szynką i makaronem Składniki: - koncentrat pomidorowy(1łyżeczka) - 2 łyżki kukurydzy - 1 mała cebula - 80 gram niepeklowanej(!) szynki drobiowej lub wieprzowej - makaron gwiazdki lub zacierka - olej Sposób przygotowania: Ugotować zupkę, zmiksować lub rozgnieść widelcem, dodać ugotowany makaron i pokrojoną w kosteczkę szynkę. Wielkość listków szynki wedle uznania dziecka. Jeśli szynka zawiera skórkę należy ją usunąć. Zupa wielowarzywna Składniki: - 2 marchewki - pietruszka - 1 selera - 1 małego pora - gałązka kalafiora - 1/8 główki kapusty - 3 pomidory - 3 ziemniaki - 3 łyżki oleju - sól - 3 łyżki soczewicy - pieprz - natka pietruszki - koperek - litr wody Sposób przygotowania: warzywa myjemy, obieramy i płuczemy, drobno kroimy. Do garnka wlewamy olej i dodajemy pokrojone warzywa oraz niewielką ilość wody. Dusimy 5 min. po czym dodajemy obrane ze skóry pomidory, opłukaną soczewicę i wodę. Gotujemy do miękkości. Studzimy i podajemy dziecku. Pulpety z cielęciny i kaszki manny Składniki: - 1 małej marchwi (25g) - 1 pietruszki (25g) - 1 łyżeczki pokrojonego w kostkę selera - 4 łyżeczki surowej mielonej cielęciny - 2 łyżeczki kaszy manny (10g) - pół łyżeczki zielonej pietruszki - 1/2 surowego żółtka - 150ml wody Sposób przygotowania: mielimy cielęcinę i dodajemy żółtko oraz drobno posiekaną pietruszkę wraz z kaszą manną. Po dokładnym wymieszaniu formujemy kotlety (3-4 sztuki). Warzywa po umyciu, obraniu i płukaniu kroimy w drobną kostkę i wrzucamy do wrzącej wody doprowadzając do zagotowania. Następnie wkładamy kotleciki i gotujemy pod przykryciem ok. 25-30 min. Zupka jarzynowa z olejem sojowym Składniki: - marchewka - kalafior - pietruszka - 5g ryżu lub kaszki kukurydzianej - 3g masła - łyżeczka cukru - 150ml wody Sposób przygotowania: warzywa myjemy, płuczemy i trzemy na tarce lub drobno kroimy. Wkładamy do wrzątku i gotujemy pół godziny do miękkości, a następnie odcedzamy. Wypłukany ryż dodajemy do wrzącego pozostałego wywaru i gotujemy 15-20 min. Warzywa przecieramy przez sitko ,łączymy z ugotowaną kaszą lub ryżem. Dodajemy olej sojowy ,cukier i zagotowujemy. Jarzynka z cielęciną i pomidorami Składniki: - 1/2 średniej marchwi (50 g) - średni ziemniak (60 g) - 1/2 średniej wielkości pomidora (50 g) - 40 g chudego surowego mięsa cielęcego - łyżeczka oliwy z oliwek - 50-100 ml wody Sposób przygotowania: Marchew i ziemniaka umyj, obierz, opłucz i pokrój w drobną kostkę. Zagotuj wodę i włóż mięso. Po ok. 10 minutach dodaj warzywa, gotuj na wolnym ogniu pod przykryciem. Pomidora sparz, po zdjęciu skórki podziel na ćwiartki, dodaj pod koniec gotowania do jarzynki z mięsem. Kiedy warzywa będą miękkie, wyjmij mięso i na wyparzonej wrzątkiem deseczce drobno posiekaj. Warzywa zmiksuj, dodaj oliwę, wymieszaj, zagotuj, mieszając. Jarzynkę przełóż na wygrzany talerzyk, oprósz posiekaną cielęcinką. Podawaj jako drugie danie. Zupa z dodatkiem świeżych pomidorów i lanymi kluseczkami Składniki: Obrane warzywa (90 g): - 1/2 średniej wielkości marchwi (60 g) - 1/2 pietruszki (10 g) - cząstka selera (10 g) - por (10 g) - średni pomidor (80 g) - żółtko (20 g) - łyżeczka mąki pszennej (5 g) - woda (100 ml) Sposób przygotowania: Warzywa umyj, obierz, opłucz, podziel na kilka kawałków, włóż do wrzącej wody i gotuj na małym ogniu pod przykryciem. Pomidora sparz wrzątkiem, po zdjęciu skórki pokrój na ćwiartki i dodaj do zupy. Kiedy warzywa będą miękkie, wyjmij pora, pietruszkę i selera, a marchew i pomidory zmiksuj. Przygotuj lane ciasto z żółtka, mąki oraz jednej łyżeczki przegotowanej wody. Ciasto wlej cieniutkim strumieniem do wrzącej zupy i kilka razy ją zagotuj. Jeśli kluseczki są wielkości drobnej kaszy i bardzo miękkie, danie to nadaje się dla dziecka od 10. miesiąca życia. Przed podaniem sprawdź temperaturę potrawy. Zupa z lanymi kluskami Składniki: - chude mięso (indyk/ kurczak/ cielęcinka/ królik) - 1 mała marchewka - 1 pietruszki - mały kawałek selera - 1 pora - natka pietruszki - łyżeczka masła - 3 łyżeczki maki pszennej lub kukurydzianej - żółtko - woda - szczypta soli - szczypta pieprzu Sposób przygotowania: Ciasto na kluski. Surowe żółtko rozmieszaj z 3 łyżeczkami mąki pszennej lub kukurydzianej, dodaj łyżeczkę wody (w zależności od gęstości, musi być jak bardzo gęsta śmietana). Zupka. W garnuszku zagotuj wodę, na wrzątek wrzuć mięso. Ugotuj i drobno posiekaj. Na tarce do jarzyn o grubych oczkach zetrzyj marchewkę, pietruszkę i selera. Pora drobno pokrój. W garnuszku zagotuj wodę, na wrzątek wrzuć warzywa. Dodaj przyprawy i masło. Gotuj ok. 15 minut aż warzywa będą miękkie. Na gotującą się zupę wlej ciasto cienkim strumieniem i mieszaj, żeby zrobiły się małe kluseczki. Gotuj całość aż kluseczki wypłyną na wierzch ok. 3-4 minutki. Posyp posiekaną natką pietruszki, dodaj posiekane mięsko i gotowe! Zupa ogórkowa Składniki: - chude mięso (indyk/ kurczak/ cielęcinka/ królik) - 1 mała marchewka - 1 pietruszki - mały kawałek selera - 1 pora - koperek - łyżeczka masła - 1 ziemniaka - 1 mały ogórek kwaszony - woda - szczypta soli - szczypta pieprzu Sposób przygotowania: W garnuszku zagotuj wodę, na wrzątek wrzuć mięsko. Ugotuj i drobno posiekaj. Na tarce do jarzyn o grubych oczkach zetrzyj marchewkę, pietruszkę i selera. Pora i ziemniaka drobno pokrój. W garnuszku zagotuj wodę, na wrzątek wrzuć warzywa. Dodaj przyprawy i masło. Gotuj ok. 15 minut aż warzywa będą miękkie. Obierz ze skórki ogórka kiszonego, zetrzyj na tarce lub drobno posiekaj. Na małej patelni roztop odrobinę masła i podduś ogórka. Dodaj ogórka do garnuszka zagotuj, posyp koperkiem i zupka gotowa. Kapuśniak Składniki: - chude mięsko (indyk/ kurczak/ cielęcinka/ królik) - 1 mała marchewka - 1 pietruszki - mały kawałek selera - 1 pora - koperek - łyżeczka masła - 1 ziemniaka - czubata łyżka kapusty kwaszonej - woda - szczypta soli - szczypta pieprzu - szczypta majeranku Sposób przygotowania: W garnuszku zagotuj wodę, na wrzątek wrzuć mięsko. Ugotuj i drobno posiekaj. Na tarce do jarzyn o grubych oczkach zetrzyj marchewkę, pietruszkę i selera. Pora i ziemniaka drobno pokrój. W garnuszku zagotuj wodę, na wrzątek wrzuć warzywa. Dodaj przyprawy i masło. Gotuj ok. 15 minut aż warzywa będą miękkie. Kapustę kwaszona drobno posiekaj. Dodaj kapustę do garnuszka zagotuj, posyp koperkiem i zupka gotowa. Zupka kremowo owocowa Składniki: - 1 szklanki owoców świeżych, mrożonych lub suszonych - mleko w proszku - 3 łyżki płatków ryżowych - 1 łyżka płatków owsianych - woda Sposób przygotowania: Do garnuszka wlej wodę i zagotuj. Na wrzątek wrzuć pokrojone owoce ( maliny, truskawki przetrzyj przez sitko) i gotuj aż zmiękną. Dodaj płatki ryżowe i płatki owsiane. Zagotuj i zmiksuj. Dodaj mleko w proszku wymieszaj i zupka przygotowania zupki można użyć różnych owoców np. jabłka, gruszki, maliny, brzoskwinie, suszone namoczone wcześniej morele i śliwki. Zupkę można przygotować z jednego rodzaju owoców lub z różnych kombinacji i taka jest najsmaczniejsza (jabłka z gruszkami, brzoskwinia z morelą)Po 12 miesiącu nie trzeba zupki miksować. Zupa z cukinii Składniki: - mała cukinia - cebula - mały ząbek czosnku - 3 łyżki oliwy z oliwek - 1 litra wywaru z warzyw - łyżka posiekanych świeżych liści kolendry lub mięty - łyżeczka cukru - sól i pieprz - pół szklanki śmietanki Sposób przygotowania: Cukinie umyj, drobno pokrój lub zetrzyj na tarce. Cebulę i czosnek posiekaj. W głębokim garnku zeszklij cebulę i czosnek, dodaj cukinię i podsmażaj, nie dopuszczając do zrumienienia. Wlej wywar, dodaj cukier, sól i pieprz. Gotuj pod przykryciem ok. 20 min. Zmiksuj. Zupę można podawać na gorąco albo schłodzoną, dodając na talerzach śmietankę i zieleninę. Gulasz z królika Składniki: - 250 g mięsa z królik - sól - pieprz - zioła prowansalskie - włoszczyzna - marchewka - łyżka mąki pszennej - koperek Sposób przygotowania: Mięso pokrój na malutkie kawałki. Marchewkę utrzyj na tarce o grubych oczkach. W garnuszku zagotuj wodę, na wrzątek wrzuć włoszczyznę. Gotuj aż warzywa będą miękkie. Usuń warzywa z garnuszka, zagotuj i wrzuć pokrojone mięso, startą marchewkę i przyprawy. Zmniejsz ogień i duś pod przykryciem aż mięso zmięknie. W kubeczku rozmieszaj łyżkę maki pszennej z zimną wodą i dodaj do garnuszka. Zagotuj, dodaj koperek i gulasz gotowy. Podawaj z ryżem najlepiej brązowym lub kasza jaglaną, jęczmienną, gryczaną itp. Bułeczki z kapustą Składniki: - Ciasto: 50 dag mąki - 2 łyżki cukru - 125 dag masła lub margaryny - 7-8 dag drożdży - 4 żółtka - szklanka mleka farsz: kilogram słodkiej drobno poszatkowanej kapusty - spora cebula - łyżeczka oleju - 3 liście laurowe - sól - pieprz Sposób przygotowania: Kapustę wrzuć do garnka, podlej skąpo wodą, dodaj liście laurowe. Duś pod przykryciem, aż całkiem zmięknie. Dodaj posiekaną i podsmażoną cebulę, dopraw solą i pieprzem. Farsz przełóż na gęste sito i odstaw (najlepiej na noc), aż całkiem się odsączy. Drożdże pokrusz, rozetrzyj z łyżką cukru i prawie połową szklanki letniego mleka. Postaw w cieple, aż zaczyn wyrośnie. Masło roztop w rondelku, odstaw, by przestygło. 3 żółtka utrzyj z pozostałym cukrem. Dodaj do mąki żółtka, wyrośnięty zaczyn i masło, połącz, wlej mleko i pilnuj, by ciasto było dość zwarte. Wyrabiaj przez 10 minut. Pozostaw, aż wyrośnie. Z ciasta odrywaj kawałki wielkości dużej łyżki, rozgniataj na placuszki, w środek kładź łyżeczkę farszu, zlepiaj brzegi i formuj owalne bułeczki (?szew? będzie pod spodem). Kładź na blasze wyłożonej pergaminem w odstępach, pozostaw do wyrośnięcia. Posmaruj po wierzchu rozmąconym żółtkiem, piecz w temp. ok. 180°C, aż się zrumienią. Bułeczek wyjdzie sporo, ale zasmakują na pewno całej rodzinie. Dla dorosłych i starszych dzieci farsz można zrobić z kapusty słodkiej i kwaszonej (trzeba je udusić osobno, połączyć pod koniec) z dodatkiem suszonych grzybów. Chleb bezglutenowy Składniki: - 40 dkg mąki bezglutenowej - 3 dkg drożdży - łyżeczka cukru - pół łyżeczki soli - 4 łyżki oleju - ok. 2 szklanki wody - tłuszcz do wysmarowania formy Sposób przygotowania: Drożdże rozetrzyj z cukrem i odrobiną letniej wody. Odstaw w ciepłe miejsce, aż urosną. 1,5 szklanki wody wlej do naczynia, dodaj rozczyn, olej, sól i mąkę. Wyrabiaj łyżką albo mikserem przez 5 minut. Dodaj jeszcze 6-8 łyżek wody, by uzyskać konsystencję gęstej śmietany. Formę keksową wysmaruj tłuszczem. Wlej ciasto. Na wierzch wylej 5 łyżek wody. Ponacinaj chleb w poprzek formy. Przykryj formę czystą ściereczką. Odstaw w ciepłe miejsce na 15-20 minut. Gdy ciasto zacznie rosnąć, wstaw do mocno nagrzanego piekarnika (250 st. C) i piecz ok. godziny. Uwaga: Na rynku można dostać gotowe mieszanki bezglutenowe służące do wypieku chleba, ale uwaga: nadają się przeważnie dla dzieci powyżej 1. Cukinie z daleka Składniki: - średnia cukinia - łyżeczka oliwy do duszenia jarzyn i druga do wysmarowania naczynia - pół małej czerwonej cebuli - średnia marchewka - szczypta sproszkowanej łagodnej czerwonej papryki - 1/4 łyżeczki - zmielonego kminu rzymskiego - szczypta kurkumy - łyżka wiórków kokosowych Sposób przygotowania: Cebulę drobno posiekaj. Utrzyj na tarce marchewkę. Odetnij końcówki cukinii, przekrój ją wzdłuż na pół, wydrąż część miąższu. Na rozgrzaną oliwę wrzuć cebulę, marchew, miąższ cukinii, przyprawy. Duś, aż zmiękną. Wymieszaj z wiórkami. Napełnij połówki cukinii farszem, zapiekaj w wysmarowanym oliwą żaroodpornym naczyniu pod przykryciem w temp. 175°C przez 15 min. Faszerowana cukinia Składniki: - średnia cukinia - łyżeczka oliwy do duszenia jarzyn i druga do wysmarowania naczynia - pół małej czerwonej cebuli - średnia marchewka - szczypta sproszkowanej łagodnej czerwonej papryki - 1/4 łyżeczki zmielonego kminu rzymskiego - szczypta kurkumy - łyżka wiórków kokosowych Sposób przygotowania: Cebulę drobno posiekaj. Utrzyj na tarce marchewkę. Odetnij końcówki cukinii, przekrój ją wzdłuż na pół, wydrąż część miąższu. Na rozgrzaną oliwę wrzuć cebulę, marchew, miąższ cukinii, przyprawy. Duś, aż zmiękną. Wymieszaj z wiórkami. Napełnij połówki cukinii farszem, zapiekaj w wysmarowanym oliwą żaroodpornym naczyniu pod przykryciem w temp. 175°C przez 15 min. Flaczki z kurczaka Składniki: - marchewka - pietruszka - pół selera - pół małego pora - kawałek (ok. 50 g) ugotowanego mięsa kurczaka (najlepiej piersi) - niewielki naleśnik zrobiony z użyciem samego żółtka (bez białka) - pół łyżeczki oliwy - łyżeczka posiekanej natki pietruszki - pół łyżeczki majeranku - sól Sposób przygotowania: Włoszczyznę umyj, obierz, pokrój w drobne słupki (por w półkrążki), zalej wrzątkiem, gotuj, aż całkiem zmięknie. Mięso pokrój drobno w poprzek włókien. Naleśnik pokrój w drobniusieńkie i nie za długie paseczki. Mięso i naleśnik wrzuć do zupy. Dodaj oliwę, natkę, majeranek, szczyptę soli. To potrawa dla niemowlaków, które mają już zęby. Indyk przekładany Składniki: - 2 łyżki mielonego mięsa indyka - pół papryki l kilka plasterków cukinii - 2 plastry bakłażana - filiżanka fasolki szparagowej (lub mrożonka z warzywami odpowiednimi do wieku - pół paczki) - dwie filiżanki lekko podgotowanego makaronu (drobnego - np. małych muszelek) - pół cebuli - 3 pomidory bez skórki (z puszki) - oliwa z oliwek - szczypta soli - pół łyżeczki ziół prowansalskich Sposób przygotowania: Cebulę posiekaj, zeszklij na odrobinie oliwy, dodaj pokrojone pomidory, ew. nieco soku z nich lub wody, podduś. Sos zmiksuj, dopraw solą i ziołami prowansalskimi. Pozostałe warzywa umyj. Bakłażana musisz przygotować wcześniej (plastry posyp solą, odstaw na pół godziny, opłucz dokładnie wodą). Jarzyny drobno pokrój (mrożone - rozmroź, ew. rozdrobnij). Małe naczynie żaroodporne wysmaruj oliwą. Układaj warstwy: najpierw sos pomidorowy, makaron, warzywa, mięso mielone, sos. Naczynie przykryj folią aluminiową. Zapiekaj około 40 minut w temp. 200°C. Kuskus z warzywami i mięskiem Składniki: - filiżanka suchej kaszy kuskus - kawałek piersi kurczaka upieczonej lub ugotowanej na parze - dwie łyżki posiekanych: marchewki - pietruszki i selera (może być naciowy) - łyżeczka zielonego groszku (mrożonego lub z puszki) - pół łyżeczki masła - szczypta soli Sposób przygotowania: Warzywa razem z groszkiem podduś w małym rondelku, podlewając odrobiną wody, gdy zmiękną, dodaj sól i masło. Mięso bez skóry pokrój na małe kawałki, dodaj do jarzyn, zamieszaj, by się zagrzało. Kuskus wsyp do miseczki, zalej wrzątkiem, tak by powierzchnia wody znajdowała się 1 cm nad powierzchnią kaszy. Poczekaj, aż kuskus wchłonie całą wodę, zamieszaj. Polej warzywami z mięsem. Łagodne chili Składniki: - 2 łyżki mięsa mielonego z indyka - łyżka ugotowanej na miękko fasoli lub łyżka ziaren kukurydzy - łyżka posiekanej świeżej zielonej papryki - łyżka posiekanej świeżej czerwonej papryki - dojrzały pomidor lub 2 pomidorki bez skórki z puszki - łyżka posiekanej cebuli - pół ząbka czosnku - ugotowany na miękko ryż - olej - szczypta soli - szczypta kolendry Sposób przygotowania: W rondelku rozgrzej odrobinę oleju, dodaj cebulę, starty lub zmiażdżony czosnek i paprykę. Gdy cebula będzie szklista, a papryka zmięknie, włóż mięso i duś mieszając. Dodaj pokrojonego pomidora, przykryj, zmniejsz gaz. Mieszaj co chwilę, w razie potrzeby podlej wodą. Pod koniec dodaj fasolę lub kukurydzę, sól i zioła. Wymieszaj z ciepłym jeszcze ryżem. Pasztet z fasoli Składnik: - 5 szklanki ugotowanej białej fasoli - średnia cebula - 3 plastry bakłażana - pół średniego ugotowanego selera (np. z zupy) lub filiżanka pokrojonego obgotowanego selera naciowego - oliwa z oliwek - ząbek czosnku - łyżeczka majeranku - łyżeczka ziół prowansalskich - sól Sposób przygotowania: Plastry bakłażana posyp solą, odstaw na pół godziny, opłucz, uduś na odrobinie oliwy, podlewając wodą. Cebulę drobno posiekaj, zeszklij na połowie łyżeczki oliwy. Selera posiekaj. Fasolę, bakłażana i selera przekręć przez maszynkę o średnich oczkach. Zmiażdżony czosnek dodaj do masy z ziołami i odrobiną soli. Wyrób jednolitą masę. Piecz w brytfance wyłożonej pergaminem (ok. godziny w temperaturze 180°C). Dla rocznego dziecka możesz zrobić pasztet z jajem: do masy dodaj żółtko, wyrób, dodaj pianę z białka. Wymieszaj, upiecz. Ostre ziemniaczki Składniki: - 1-2 ziemniaki - czubata łyżka posiekanego szczypioru z dymki - ogórek kiszony - łyżeczka posiekanego koperku - odrobina pieprzu - kapka oliwy z oliwek - łyżeczka soku z ogórków Sposób przygotowania: Ziemniaki obierz, ugotuj. Ogórek pokrój w kosteczkę. Ciepłe ziemniaki rozgnieć widelcem (lub pokrój w kostkę), a potem zmieszaj z ogórkiem, szczypiorkiem, koperkiem, przyprawami, oliwą i sokiem z ogórków. Pierogi z soczewicą Składniki: - Na ciasto: szklanka mąki żytniej razowej - szklanka mąki pszennej - sól - woda Na farsz: szklanka ugotowanej na miękko zielonej soczewicy - średnia cebula - sól - pieprz - olej Sposób przygotowania: Cebulę posiekaj, zrumień na odrobinie oleju. Składniki farszu przepuść przez maszynkę do mielenia, dosól, ew. dodaj łyżeczkę oleju i trochę pieprzu, przemieszaj. Zagnieć elastyczne ciasto, rozwałkuj. Wykrawaj szklanką kółka, nakładaj łyżeczkę farszu, składaj krążek na pół, zlepiaj pierogi palcami. Układaj na stolnicy oprószonej mąką. Gotuj we wrzątku, wyjmuj chwilę potem, gdy wypłyną. Wbrew tradycji - nie polewaj tłuszczem. Do farszu można dodać ok. 10-15 dkg twarogu (dla dziecka od 11. miesiąca). Warzywa z jajkiem Składniki: - 1 ziemniak (mały) - 1/2 marchewki - 2 gałązki kalafiora - 1jajko - 2 łyżki masła prawdziwego trochę posiekanego szczypiorku(niekoniecznie) Sposób przygotowania: Warzywa gotujemy w lekko osolonej wodzie. Skorupkę jajka trzeba sparzyć wrzącą wodą następnie w mniejszym naczyniu (salaterce) roztrzepujemy widelcem jajko z masłem, wkładamy do gotującego się rondla z wodą i czekamy aż się zetnie. Rozdrobnione warzywka wykładamy na talerz razem z jajkiem i posypujemy szczypiorkiem,(niekoniecznie). Zupa z porów Składniki: - 4 duże pory, - 2 średnie ziemniaki, - grzanki ziołowe, - masło, - śmietana, - odrobina soli Sposób przygotowania: Pory obrać, posiekać i usmażyć na maśle, następnie do garnka włożyc pokrojone ziemniaki, usmażone pory, lekko dosmaczyć, zalać wszystko 2 szklankami wody i gotować około 40 min. Po ugotowaniu zupkę miksujemy, w miseczce dodajemy 2 łyżeczki chudej śmietany i grzanki ( dla starszych dzieci zamiast grzanek może być groszek ptysiowy) Pasta drobiowo- warzywna Składniki: - 40 g surowego mięsa z piersi z indyka - 50g włoszczyzny w tym 1/2 małej marchwi, kawałeczek cebuli, cząstka selera - troszkę wody - ugotowane żółtko - oliwa z oliwek - pół łyżeczki posiekanej zielonej pietruszki Sposób przygotowania: Ugotuj razem włoszczyznę i mięso. Ugotowane warzywa, mięso i żółtko przemiel przez maszynkę. Do pasty dodaj kropelkę oleju, oraz drobno posiekaną pietruszkę i wszystko dokładnie wymieszaj. Papka rybno-serowa Składniki: - 225g ziemniaków - 50g pora - 50g pieczarek - 90g mrożonego dorsza - 250ml wody lub mieszanki mlecznej - 50g utartego sera Sposób przygotowania: Pokrój warzywa i grzyby. Warzywa, grzyby i rybę wrzuć do gotujacej się wody. Doprowadź do wrzenia, przykryj i gotuj na małym ogniu przez 15 min., aż ryba i ziemniaki będą miękkie. Wyjmij dorsza i pokrój na kawałki, sprawdzając czy nie ma ości. Włóż z powrotem rybę do garnka i wymieszaj z utartym serem. Zmiksuj potrawę na papkę o odpowiedniej konsystencji.
4 | Przepisy dla dzieci Więcej przepisów znajdziesz na www.zdrowystartwprzyszlosc.pl ZUPA Z KURCZAKIEM DLA DZIECI PO 6 MIESIĄCU ŻYCIA Składniki na 1 porcję (190ml): • mięso z piersi kurczaka - 10g, kasza manna - 1 łyżka (12g), marchew - 20g, pietruszka korzeń - 15g, pietruszka natka (posiekana)- 1/3 łyżeczki,
Domowy kisiel dla niemowlaka jest dobrym sposobem na rozszerzenie diety dziecka i wprowadzenie owoców do codziennego jadłospisu. Zaletą takiego deseru jest brak konserwantów, dużej ilości cukru i innych substancji chemicznych, które można spotkać w gotowych mieszankach. Od kiedy można podawać kisiel niemowlakowi i jak go zrobić? Najważniejsze w poniższym artykule: Kisiel jest sposobem na wprowadzenie owoców do diety niemowlaka. Domowy kisiel dla niemowląt nie zawiera konserwantów i substancji chemicznych. Kisiel do menu niemowlaka można wprowadzić już od 5. miesiąca życia dziecka. Domowy kisiel można przygotować z jabłek, gruszki, malin lub soczku dla dzieci. Kisiel dla niemowlaka: dlaczego warto go podawać? Zgodnie z zaleceniami Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) niemowlęta powinny być karmione wyłącznie piersią przez pierwsze 6 miesięcy życia i sposób ten należy kontynuować nawet do 2. roku życia. Ze względu na rosnące zapotrzebowanie dziecka na niektóre składniki odżywcze (białko, żelazo, cynk, witaminy), około 5. miesiąca życia wprowadza się do jadłospisu nowe produkty. Na początku są to warzywa i owoce. Kisiel w diecie niemowlaka jest dobrym sposobem na wprowadzenie owoców do codziennego jadłospisu. Przed pierwszym rokiem życia dzieci mają skłonność do odrzucania pokarmów, które sprawiają im trudność w żuciu lub połykaniu. Dlatego kisiel dla niemowlaka wydaje się świetnym rozwiązaniem. Warto go podawać, ponieważ nie wymaga gryzienia, a ponadto jest smaczny i dostarcza organizmowi wielu ważnych witamin – C, A, E. Należy jednak pamiętać, że powinien to być domowy kisiel dla niemowląt. Gotowe mieszanki, określane jako kisiel dla dziecka, mogą zawierać w sobie duże ilości cukru, konserwantów i innych sztucznych substancji. Od kiedy można podawać kisiel niemowlakowi? Dieta niemowlaka karmionego piersią lub mlekiem modyfikowanym zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Gastrologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci powinna zostać rozszerzona między 17. a 26. tygodniem życia. Jest to moment, kiedy u dziecka pojawia się koordynacja nerwowo-mięśniowa jamy ustnej oraz umiejętność siedzenia. To, w którym miesiącu podać kisiel dla niemowlaka zależy więc od tego, kiedy dziecko będzie na to gotowe. Zwykle ma to miejsce w 5-6. miesiącu życia. Kisiel z dodatkami np. jogurtu naturalnego można włączyć do jadłospisu nieco później. Z czym zrobić kisiel dla niemowlaka: owoce i dodatki Kisiel dla niemowlaka najlepiej zrobić z owocami sezonowymi. Najczęściej polecane są: jabłko, gruszka, malina, chociaż tak naprawdę można go zrobić ze wszystkiego. Należy jednak pamiętać, że na początku wprowadza się nowe produkty pojedynczo i obserwuje reakcję dziecka. Nie zaleca się mieszania owoców, ponieważ przy wystąpieniu reakcji alergicznej nie będzie wiadomo, który z nich jest alergenem. Domowy kisiel dla dziecka można przygotować także z gotowych soczków typu Bobofrut. Natomiast po 7. miesiącu życia doskonale sprawdzi się kisiel mleczny z żółtkiem. Kisiel dla niemowląt: przepis na domowy kisiel Istnieje kilka przepisów na domowy kisiel dla niemowląt. Można je znaleźć w książkach kucharskich dla dzieci oraz w internecie, gdzie bardziej doświadczone mamy dzielą się z innymi rodzicami wskazówkami, jak zrobić kisiel dla dziecka. Kisiel z jabłek dla niemowlaka Składniki: 1 małe jabłko, 1 szklanka wody, 1 łyżka mąki ziemniaczanej. Sposób przygotowania: Jabłko należy obrać i pokroić na kawałki, włożyć do garnka, zalać szklanki wody i zagotować, a następnie zblendować. Do pozostałej wody wsypać mąkę ziemniaczaną, energicznie wymieszać i dodać do gotujących się owoców. Wskazówka: zamiast blendować, jabłko można wcześniej zetrzeć na tarce. Przepis na kisiel z Bobofruta Składniki: 100 ml soku Bobofrut, 1 łyżka mąki ziemniaczanej. Sposób przygotowania: Sok należy zagotować w garnku. Następnie przelać ok. 50 ml do szklanki, wsypać tam mąkę ziemniaczaną. Przygotowany roztwór wlać z powrotem do garnka i energicznie wymieszać. Kisiel mleczny z żółtkiem Składniki: 20 g mlecznej mieszanki, 1/2 żółtka, 1 łyżka mąki ziemniaczanej, 100 ml wody. Sposób przygotowania: w garnku należy zagotować wodę, następnie odlać 50 ml do szklanki. Do garnka należy dodać mieszankę mleczną, a w odlanej wodzie wymieszać mąkę i żółtko. Następnie zawartość szklanki przelać do garnka i wymieszać. Wskazówka: żółtko powinno być surowe. Źródła: Weker H., Barańska M., Żywienie niemowląt i małych dzieci. Zasady postępowania w żywieniu zbiorowym., Warszawa, 2014 (/ Szajewska H. i wsp., Zasady żywienia zdrowych niemowląt. Zalecenia Polskiego Towarzystwa Gastrologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci, 2014 (
Kaszę mannę, tak jak większość produktów spożywczych można wprowadzić do diety dziecka od początku rozszerzania diety, czyli około 6 miesiąca życia. Mamy często obawiają się podania niemowlakowi kaszy manny, ze względu na to, że zawiera ona gluten. Faktycznie kiedyś inaczej podchodzono do wprowadzania glutenu do diety
Żywienie małego dziecka Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) zaleca wyłączne karmienie piersią przez sześć pierwszych miesięcy życia dziecka. Po upływie pół roku mleko mamy lub mleko początkowe przestaje zapewniać maluszkowi właściwą podaż witamin, składników mineralnych i białka. Niezbędne jest wprowadzenie produktów uzupełniających. Rozszerzanie diety niemowlaka powinno rozpocząć się po ukończeniu przez niego 17. tygodnia życia, ale nie później niż w 26. tygodniu. Zasada ta dotyczy zarówno dzieci karmionych piersią, jak i mlekiem modyfikowanym. Po pierwsze, na początku należy podawać dziecku posiłki jednoskładnikowe np. marchewkę, ziemniaki czy dynię. Po drugie, nigdy nie można ich dosalać ani dosładzać. W ten sposób wykształcimy u dziecka nieprawidłowe preferencje smakowe. W pierwszym roku życia maluch uczy się gryzienia i żucia pożywienia, jednak największe efekty tej nauki obserwujemy między 6.–10. miesiącem życia. Eksperci zalecają, aby nowe pokarmy wprowadzać kolejno, pojedynczo, zaczynając od niewielkich ilości. Jak często karmić dziecko? Maluchy ssące pierś mamy pomiędzy 6. a 8. miesiącem życia powinny otrzymywać dwa, trzy posiłki uzupełniające. Z kolei dzieci od 9. do 24. miesiąca muszą zjadać trzy, cztery posiłki uzupełniające i jedną lub dwie przekąski. Po ukończeniu roku dieta dziecka staje się coraz bardziej zbliżona do diety dorosłego, jednak sposób przygotowania potraw nadal powinien być dopasowany do delikatnego brzuszka maluszka. Na wszystkich etapach dzieci karmimy łyżeczką, a co ważne, po ukończeniu pierwszego roku życia nie powinniśmy podawać maluchowi płynów ani pokarmów płynnych w butelce ze smoczkiem. Jakie składniki są szczególnie istotne? Zbilansowana dieta malucha i odpowiednio dobrane menu wpływają na jego rozwój i kształtowanie odporności. Dlatego tak ważne jest, być dostarczać mu odpowiednią ilość składników odżywczych, które będą wspierały funkcjonowanie układu immunologicznego i rozwój organizmu. W jakich produktach ich szukać? Warzywa i owoce Są niezwykle cennym źródłem witamin. Najlepiej wybierać te świeże, sezonowe, z upraw ekologicznych lub bio. Warto wykorzystać je do przygotowania zup, kremów i przecierów. To także smaczna i zdrowa przekąska dla dzieci w każdym wieku. Mięso To źródło przede wszystkim pełnowartościowego żelaza. Jako pierwsze podajemy dziecku mięso drobiowe, później wołowe i jagnięce. Ważne, by zwracać uwagę na jego pochodzenie. Ryby Za najzdrowsze uznawane są tłuste ryby morskie i to właśnie one będą najlepsze dla starszych niemowląt. Ze względu na ryzyko zanieczyszczenia substancjami szkodliwymi, np. rtęcią, nie jest zalecane podawanie maluchom ryb drapieżnych. Produkty zbożowe Także i te zawierające gluten do diety dziecka powinniśmy wprowadzić pomiędzy 5. a 7. miesiącem życia. Woda Nie wolno o niej zapomnieć! Choć do szóstego miesiąca życia mleko mamy zapewnia maluszkowi dostateczną podaż płynów, to w drugim półroczu zapotrzebowanie na wodę wynosi już około 800 ml na dobę. Dla niemowląt i małych dzieci najlepsza jest woda źródlana lub naturalna woda mineralna – niskozmineralizowana, niskosodowa, niskosiarczanowa. Jeśli podajemy dziecku soki, to wyłącznie bez dodatku cukru, przecierowe i pasteryzowane. Proste przepisy dla twojego malucha Aby zachęcić malucha do jedzenia – w szczególności niejadka – warto wykorzystać ciekawe przepisy dla dzieci. Hitem hitów są placuszki bananowe, którymi zajadają się chyba wszystkie maluchy. Proste potrawy dla dzieci możecie przygotować wspólnie. Składniki: 1 jajko, 1 banan, 3 łyżki jogurtu naturalnego, 2 łyżki mąki. Przygotowanie: Jajko mieszamy z jogurtem i mąką. Dodajemy drobno pokrojonego banana. Na patelni z nieprzywieralną powłoką smażymy po 3 minuty z każdej strony. Krem z białych warzyw to smaczna i zdrowa propozycja obiadowa. Składniki: 250 ml bulionu, 1 pietruszka z rosołu, 1/4 selera z rosołu, 2 różyczki ugotowanego kalafiora, 1 mały ugotowany ziemniak, szczypta gałki muszkatołowej. Przygotowanie: Warzywa i przyprawy dodajemy do bulionu, gotujemy i blendujemy na gładki krem. A na deser muffiny bananowo-marchewkowe. Składniki: 1 jajko, 6 łyżek oleju, 5 łyżek jogurtu naturalnego, 1 marchewka, 1 banan, 1/2 łyżeczki proszku do pieczenia, 1 szklanka mąki, 1/2 łyżki miodu. Przygotowanie: W misce mieszamy mąkę z proszkiem do pieczenia. W drugim naczyniu blendujemy jajko, olej, jogurt, miód i banana. Marchewkę ścieramy na tarce na dużych oczkach. Całość dokładnie mieszamy. Ciasto nakładamy do foremek do 2/3 wysokości i pieczemy w temperaturze 180 st. C. (góra-dół) 20-25 minut – do suchego patyczka.
3-6 miesięcy: 62-68 cm, 6-9 miesięcy: 68-74 cm, 9-12 miesięcy: 74-80 cm, 12-18 miesięcy: 80-86 cm. Każde dziecko jednak rozwija się w swoim tempie – jedne maluszki rosną szybciej, inne nieco wolniej przybierają na wadze, dlatego należy pamiętać, że wiek i wzrost dziecka to nie jedyne czynniki, jakie powinny być brane pod uwagę
Dieta niemowlaka – zdrowe przepisy dla maluchów poniżej 12 miesięcy. Jak wiece nie jestem już mamą niemowlaków, moje skarby są już starsze. Jednak wśród moich przyjaciół, znajomych czy w rodzinie nie brakuje maluszków poniżej 1 roku życia. Ostatnio padło pytanie o przepisy dla takich właśnie szkrabów. Co podawać dzieciom poniżej 12 miesięcy? Jakie zdrowe przepisy wprowadzić do ich diety? Jak rozszerzyć dietę? Co robić, gdy dziecko nie chce jeść? Ile dziecko powinno jeść? Odpowiedzi było bardzo wiele, sama też podsunęłam kilka. Oczywiście są ciekawe portale parentingowe, jak gdzie przeczycie wiele porad na tematy, które nurtują świeżo upieczone matki i ojców. Polecam zajrzeć na taką stronę. Jednak ja dziś, w związku z prośbami moich koleżanek i kilku mam, z którymi nie raz gorąco dyskutuję przez internet, zebrałam dla Was kilka wniosków i pysznych przepisów. Pamiętajcie tylko, że jest to zbiór różnych propozycji. Przy rozszerzaniu diety dziecka poniżej 12 roku życia należy stosować się do przyjętych zaleceń, tabel i zasad. Zwłaszcza tej jednej złotej zasadzie żywienia, której autorką jest Ellyn Satter (specjalistka od żywienia dzieci). Jest, to zasada mówiąca o podziale odpowiedzialności, w dosłownym tłumaczeniu brzmi: ” RODZIC jest odpowiedzialny za to co, kiedy i gdzie poda dziecku do jedzenia. DZIECKO jest odpowiedzialne za to co i ile zje” Prawda, że prosta i czytelna zasada? 🙂 To naszym zadaniem (rodzica) jest przygotowanie (stworzenie) odpowiedniego otoczenia, w którym dziecko będzie mogło poznawać nowe smaki i uczyć się jeść. Bo po co właściwie rozszerza się dietę niemowlaka? Przede wszystkim po to, aby: zapoznać dziecko z nowymi smakami, nauczyło się jeść, czyt. gryźć, połykać, żuć, zapoznać dziecko z różnorodnymi teksturami, konsystencjami, zapachami, przyzwyczaić dziecko do zaspokajania głodu posiłkami stałymi, aż do umożliwienia dziecku spożywania większości posiłków wspólnie z nami (od 1 roku życia). Pamiętajmy też, że dieta naszego maluszka powinna być zdrowa. Tak jak i nasza zresztą. W końcu, to my dajemy przykład naszym dzieciom. Dużo fit przepisów i informacji odnośnie naszej diety znajdziecie tutaj: Ale wracając do diety niemowlaków… Jakie przepisy się sprawdzą? Co można ciekawego wprowadzić do menu maluszka? Poniżej znajdziecie zestawienie kilku przykładowych przepisów. Czy są to przepisy zaczerpnięte z życia, portali czy książek. Tego nie wiem. Spisałam je podczas naszej dyskusji, rozmów z mamami przez internet itd. Mogę wam tylko napisać, że na pewno są to przepisy zaakceptowane nie tylko przez mamy, ale przede wszystkim przez dzieci. Maluchom moich przyjaciół i znajomych smakowało, więc… mam nadzieję, że i waszym posmakuje 🙂 Uwaga! Pamiętajcie też o alergiach! Podane w nawiasach miesiące są orientacyjne. To tylko podpowiedzi i przykłady, aby ułatwić Wam planowanie posiłków dla malucha. Brzoskwiniowa kaszka kukurydziana (od 6 miesiąca życia) 3 łyżeczki kaszy kukurydzianej 0,5 brzoskwini Przygotowanie: Kaszkę gotujemy, dodajemy do niej pokrojoną brzoskwinię. Całość miksujemy na puree. Kaszka ryżowa z jabłkiem i siemieniem lnianym (od 6 miesiąca życia) 1 jabłko 3 łyżeczki kaszki ryżowej 0,5 łyżeczki siemienia lnianego Przygotowanie: Jabłko myjemy, obieramy, dzielimy na kawałki i pozbawiamy pestek. Następnie prażymy je lub dusimy w niewielkiej ilości wody. Przygotowujemy kaszkę – mieszamy ją z podgrzaną wodą. A następnie miksujemy ją z jabłkiem i siemieniem na mus. Zupa mus z dyni (od 6 miesiąca życia) drobno pokrojony miąższ dyni (około 0,5 szkl) 1 pokrojony ziemniak pół szklanki wody mały kawałek marchewki Przygotowanie: Dynię, marchew i ziemniaka gotujemy w wodzie do miękkości. Dodajemy odrobinę oliwy z oliwek (dobrej jakości!) i miksujemy składniki. Kasza manna z jabłkiem lub morelą (od 7 miesiąca życia) 3-4 łyżki kaszy manny 1 małe jabłko lub 1 morela Przygotowanie: Kaszę mannę gotujemy na wodzie. Wybrany owoc myjemy, obieramy ze skórki i trzemy na tarce. Następnie dodajemy do kaszy. Ryżowy deser owocowy (od 8 miesiąca życia) 1 łyżeczka ugotowanego na wodzie ryżu 1 brzoskwinia 1 mały banan Przygotowanie: Owoce myjemy, obieramy i kroimy na kawałki. Dodajemy do ryży i całość miksujemy („blendujemy”). Groszek z marchewką (od 8 miesiąca życia) 0,5 szklanki groszku 2 marchewki Przygotowanie: Groszek i umytą, obraną i pokrojoną marchewkę gotujemy do miękkości. Całość można podać z niewielką ilością ryżu lub kaszy. Zupka pomidorowa z groszkiem (od 10 miesiąca życia) 0,5 małej cebuli 2-3 marchewki kawałek pora 2 ziemniaki 2 pomidory – sparz je najpierw i obierz ze skórki 1 szklanka domowego bulionu warzywnego 0,5 szklanki mrożonego zielonego groszku natka pietruszki Przygotowanie: Obrane warzywa gotujemy do miękkości w bulionie. Zupę miksujemy przed podaniem i posypujemy posiekaną natką pietruszki. Placuszki z kaszy manny (od 9 miesiąca życia) 4-5 łyżek kaszy manny 1 szklanka wody 0,5 brzoskwini lub kawałek banana 1 żółtko Przygotowanie: Owoc kroimy na kawałki. Kaszę gotujemy na wodzie, studzimy i dodajemy żółtko oraz pokrojony owoc. Mieszamy. Małe porcje układamy na rozgrzanej patelni i smażymy z oby stron na lekko złoty kolor. Patelnię można skropić olejem, ale lepiej użyć takiej bez tłuszczu. Zdrowe owsiane ciasteczka (10-11 miesiąc życia) 2 banany 1 szklanka płatków owsianych 2 łyżki suszony owoców (drobniej pokrojonych) Przygotowanie: Banany dokładnie gnieciemy, ma powstać lepka papka. Do bananów dodajemy 1 szklankę płatków, całość mieszamy. Masa powinna być dość gęsta i zwarta, jeśli taka nie jest dodajemy więcej płatków (wszystko zależy od wielkości naszych bananów). Na koniec do naszej masy dodajemy suszone owoce, mieszamy. Odstawiamy masę na 3-4 minuty. Z masy w dłoniach formujemy kulki wielkości orzecha włoskiego lub ciut większe (można dłonie lekko zwilżyć wodą), które później lekko spłaszczamy i układamy na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia. Blaszkę z ciasteczkami wkładamy do nagrzanego do 180 stopni piekarnika na środkowy poziom i pieczemy około 15 minut. Ciasteczka ściągamy z blaszki po wystudzeniu.
Twoje dziecko ma 5-6 miesięcy? Od jego narodzin do tego okresu wiele się zmieniło. Maluch ma też inne nieco potrzeby żywieniowe, dlatego to doskonały moment na rozszerzanie diety niemowlaka. Zastanawiasz się, jak powinno wyglądać żywienie 5-miesięcznego dziecka? Chcesz poznać sprawdzone przepisy dla niemowląt po 5. miesiącu?
Płatny urlop wychowawczy przysługuje tylko osobom o niskim dochodzie. 2. Nie tylko mamy. Nowe przepisy wezmą pod opiekę również ojców. Jeśli ty pracujesz na umowę o pracę, a twoja żona na umowę zlecenie lub jest samozatrudniona – ty również będziesz chroniony przed zwolnieniem. Do momentu, kiedy dziecko ukończy 2 lata.
9eUabaS. 00yxxt5z8s.pages.dev/18800yxxt5z8s.pages.dev/33900yxxt5z8s.pages.dev/33800yxxt5z8s.pages.dev/32400yxxt5z8s.pages.dev/16600yxxt5z8s.pages.dev/24700yxxt5z8s.pages.dev/22200yxxt5z8s.pages.dev/5400yxxt5z8s.pages.dev/102
przepisy dla niemowlaka 10 miesięcy